تعریف نعل درگاه و نکات مربوط به آن

تعریف نعل درگاه

• به تیر یک پارچه‌­ای از جنس بتن، آهن، چوب یا آجر که در بالای درگاه نصب یا ساخته می‌­شود «نعل درگاه» می­‌گویند.
• نعل درگاه وزن بارهای وارده را تحمل کرده و به ستون ها یا دیوارها منتقل می کند. سطحی از دیار یا ستون که دو سر نعل درگاه روی آن قرار می گیرد تکیه گاه نام دارد.
• نعل درگاه‌هایی که معمولاً‌ تزئین می‌شوند فرسب نامیده می‌شوند.
• نعل درگاه ها تیرهایی هستند که جهت انتقال بارهای ثقلی قسمت بالای بازشو به دیوارهای طرفین بازشو به کار می روند . از جمله موارد ضعف که در ساختمان های ساخته شده خشتی دیده می شود، عدم وجود نعل درگاه یا امتداد نیافتن نعل درگاه بر روی دیوارهای طرفین بازشو می باشد که در نهایت باعث تخریب دیوار خواهد شد.

ضوابط نعل درگاه

1. در صورتی که چند بازشوی مجاور،با تیغه های آجری از هم جدا شده باشند از تیر نعل درگاه سراسری استفاده می شود.
2. این تیرها بایستی حداقل ۵۰ سانتی متر بزرگتر از عرض بازشو باشند ودو سر آن روی بالشتک بتنی قرار گیرد وبرای حفظ انسجام دیوار هنگام زلزله، از شاخک های Uشکل استفاده شود .
3. حداقل ارتفاع نعل درگاه ۱۵ سانتی­متر است و حداقل باید ۲۰ تا 25سانتی­‌متر از هر طرف روی دیوارهای جانبی (تکیه‌­گاه‌­ها) قرار گیرد.

انواع نعل درگاه­‌ها

1. نعل درگاه با تیرآهن
2. نعل درگاه بتنی
3. نعل درگاه چوبی
4. نعل درگاه قوس آجری

نعل درگاه با تیرآهن:

این نعل درگاه، که به دلیل سهولت در اجرا در ساختمان­‌های با اسکلت­‌های مختلف به کار می‌­رود، معمولاً از دو تیرآهن به هم پیوسته تشکیل می‌­شود. نمره­‌ی تیرآهن، با توجه به طول دهانه و بارهای وارد بر آن محاسبه می‌­شود.

نعل درگاه بتنی:

نعل درگاه بتنی یک تیر مقاوم بتنی است که برای ساختن آن از بتن همراه با میل­گرد استفاده می­‌شود. بتن به تنهایی، نیروهای فشاری را خوب تحمل می­‌کند ولی تحمل نیروهای کششی را ندارد. بنابراین، آن را با میل­گرد، که در مقابل کشش مقاوم است، به کار می­‌برند.

• نکته1: به نعل درگاه بتنی، «تیر بتنی»یا «پوتر» هم می‌­گویند.
• نکته2: در مواقعی که ستون­‌ها یا پایه‌­های نعل درگاه نیز بتنی باشد، برای اتصال، میل­گردهای پایه را به داخل میل­گردهای نعل درگاه ادامه می­‌دهند یا انتهای میل­گردهای نعل درگاه را خم کرده و داخل میل­گردهای پایه می­‌کنند. در این صورت بتن­‌ریزی نعل درگاه و ستون هم­زمان انجام می­‌شود.

نعل درگاه چوبی:

این نوع نعل درگاه از تیرهای مقاوم چوبی با مقطع گرد یا چهارتراش ساخته می‌­شود. بدین ترتیب که حداقل دو تیر چوبی را به صورت موازی، در طرفین و روی تکیه­‌گاه­‌ها به گونه­‌ای قرار می­‌دهیم که تیرها به اندازه‌­ی ۳۰ سانتی­‌متر از طرفین بر روی تکیه­‌گاه­‌ها مستقر شوند.

تیرهای چوبی را باید قبل از مصرف به سموم ضد موریانه آغشته کرد تا موریانه و حشرات موذی نتوانند در آن نفوذ کنند و باعث خوردگی و پوک شدن آن شوند.

نکته­‌ای که در نعل درگاه­‌های چوبی قابل توجه است، این است که اگر دهانه­‌ی نعل درگاه کوتاه یا نیروی وارده بر آن کم باشد، دیوار چینی بر روی آن به طریقه­‌ی معمولی انجام می‌­شود.

چک لیست کنترلی نحوه اجرای نعل درگاه پنجره و درب ها

• کنترل سایز آهن طبق نقشه
• کنترل تکیه گاه مناسب برای نعل درگاه
• تراز بودن تکیه گاه ها
• رعایت فاصله دو تیر آهن
• رعایت مهارکردن دو تیرآهن به یکدیگر
• حفاظت در مقابل زنگ زدگی
• اندازه بستر تکیه گاه تیرآهن از ارتفاع تیرآهن کمتر نباشد.

نکات اجرایی در ساخت انواع نعل درگاه

• نعل درگاه ارتفاع مناسب داشته باشد تا سرگیر نباشد.
• حداقل ارتفاع نعل درگاه بتنی 25 سانتیمتر در نظر گرفته شود.
• ترجیحا از دو تیر آهن جهت نعل درگاه استفاده شود.
• تیرآهن های دو تکه و وصله دار مورد استفاده قرار نگیرد.
• در صورت فاصله بین دو پروفیل تیرآهن ها دارای بست اتصال به همدیگر باشند.
• تکیه گاه تیرآهن ها روی دیوار حداقل 20سانتی متر باشد.
• در نعل درگاه بتنی(پوتر) اگر پایه آجری است از تکیه گاه مناسب زیر سری برخوردار باشد.
• عرض نعل درگاه با دیوار آجری یکسان باشد.
• در مواقعی که پایه ها بتنی است نعل درگاه با پایه اتصال داشته باشد.
• در نزدیکی تکیه گاه ها و در محل برش فاصله خاموت ها نزدیک تر و متراکم تر باشد.